Bilgi Kuramı (ToK), öğrencilere bilginin doğası ve bildiğimizi iddia ettiklerimizi nasıl bildiğimiz konusunda dönüşümlü düşünme olanağı sunmasıyla Uluslararası Bakalorya’nın (IB) Diploma Programında (DP) özel bir yere sahiptir. DP çekirdeğinin bir parçası olan ToK, bütün öğrenciler için zorunludur. ToK zorunluluğu, DP’nin eğitim felsefesinin merkezinde yer alır.
ToK nasıl yapılandırılmıştır?
Bilmenin farklı yolları ve farklı bilgi türleri konusunda, düşünmeye dayalı ve amaca yönelik bir sorgulama olan Bilgi Kuramı (ToK), tamamen sorulardan oluşur.
En önemlisi “Nasıl biliyoruz” olan bu sorulardan bazıları şunlardır:
- Neler X’in kanıtları sayılabilir?
- Y’nin en iyi modelinin hangisi olduğuna nasıl karar veririz?
- Z kuramı, gerçek dünyada ne anlama gelir?
Bu ve benzeri soruları içeren tartışmalar yoluyla öğrenciler, kişisel ve ideolojik varsayımları hakkında daha fazla farkındalık kazanmanın yanı sıra, kültürel bakış açılarının çeşitliliği ve zenginliğinin değerini daha iyi anlarlar.
ToK değerlendirmesi
ToK dersi, sözlü sunum ve 1.600 sözcükten oluşan bir makaleyle değerlendirilir.
Sunumda, öğrencinin ToK düşüncesini, gerçek hayattaki bir duruma uygulama yeteneği değerlendirilirken, makalenin daha kavramsal bir çıkış noktası vardır.
Örneğin, makalede öğrenciden bilgiyi üretmek için kullanılan yöntemlerin, söz konusu bilginin hangi amaçla kullanılacağına bağlı olduğu iddiasını değerlendirmesi istenir.
ToK’un önemi nedir?
ToK, öğrencilere, bilginin yoruma dayalı doğası hakkında farkındalık kazandırmayı amaçlar; buna öğrencilerin kişisel ideolojik önyargıları da dahildir ve öğrenciler söz konusu önyargılarını devam ettirebilir, düzeltebilir ya da reddedebilirler.
ToK öğrencilere ve öğretmenlere,
- bilmenin çeşitli yolları ve bilgi alanları hakkında eleştirel bir biçimde dönüşümlü düşünme ve
- kendi kültürlerinde, başkalarının kültürlerinde ve daha geniş dünyada bilginin yerini ve doğasını dikkate alma fırsatı sunar.
Ayrıca ToK öğrencileri,
- kendilerini düşünen bireyler olarak görerek bilginin karmaşıklığını daha iyi kavramaya ve
- karşılıklı bağlılıkların giderek arttığı ama belirsizliklerle dolu bir dünyada sorumlu davranmanın gerekliliğinin farkında olmaya özendirir.
ToK, akademik konu alanları arasındaki bağlantıları kurarak ve aynı zamanda bu alanların ötesine geçerek öğrenciye tutarlılık sağlar. Böylece, öğrenciye bilgisini daha fazla farkındalıkla ve daha güvenilir bir şekilde uygulamaya koymanın yollarını gösterir.
ToK değerlendirmelerini ve dönüşümlü düşünme formlarıyla birlikte Bitirme Tezinin koşullarını tamamlayan öğrenciler, en fazla üç ek puan alabilecekleri gibi, bu gereklilikleri yerine getirmeyerek Diplomada başarısız da olabilirler. Bu ek puanların nasıl verildiği konusunda lütfen “Değerlendirme ve Sınavlar” bölümünü okuyun.
*Yukarıda verilen, Uluslararası Bakalorya ile ilgili bilgilerin çoğu, www.ibo.org adresinden alınmıştır.
